همه چیز راجع به درماتوسکوپ
درماتوسکوپ و لامپ وود
درماتوسکوپ (Dermatoscope) از دو کلمه Dermato به معنی پوست و Scope به معنی نمایش تشکیل شده است و در کل به معنی نمایش پوستی (بطور دقیق تر معادل “نمایش ضایعات پوستی” است) است. عملکرد دستگاه درماتوسکوپ به این صورت است که به وسیله لامپ های هالوژن موجود در این دستگاه نوری بر روی سطح پوست تابانده شده و به این طریق تصاویری واضح و شفاف به دست می آید که امکان معاینه و بررسی بیشتر و دقیق تر پوست و زوائد پوستی را به پزشک مربوطه می دهد. متخصصان پوست از این وسیله جهت معاینات پوست و با هدف تشخیص دقیق انواع مشکلات پوستی و تشخیص ضایعات خوش خیم از بدخیم (سرطانی) مانند ملانوم، کارسینوم سلول بازال، بیماری بوون و کارسینوم سلول مرکل استفاده می کنند. در این روش ضایعات غیرسرطانی مثل زگیل و فیبروم ها و همچنین عفونت های قارچی مثل افتراق تینیای و تینیاکاپیتیس نیز به راحتی تشخیص داده می شوند. همچنین امکان دارد پزشکان در مواردی از جمله ریزش مو، ملاسما، گال، شپش و آلوپسی نیز از این دستگاه بهره بگیرند. در چنین مواردی، پزشکان با استفاده از درماتوسکوپ به دنبال مواردی از جمله نقاط سیاه، نقطه های زرد رنگ روی سطح پوست و موهای کوتاه به حالت خوشه ای درآمده شده هستند. سپس با استفاده از این اطلاعات ابتلا یا عدم ابتلای فرد به آلوپسی را تشخیص دهند. در این روش تصاویر گرفته شده از ناحیه مورد نظر در مراحل مختلف بیماری و درمان توسط درماتوسکوپ دیجیتال ذخیره شده و با یکدیگر مقایسه می شوند.
لامپ وود (Wood Lamp) یک روش ساده و موثر برای تشخیص اختلالات خاص از جمله قارچ های پوستی، عفونت های باکتریایی و اختلالات رنگدانه ای و در مفهوم کلی روشي براي تشخيص عفونت هاي پوستي است. علت نامگذاری لامپ وود به این دلیل است که در لامپ های وود قدیمی تر از یک فیلتر چوبی برای انتشار طول موج های در محدوده 320 تا 450 نانومتر (فرابنفش) استفاده میکردند. این وسیله یک منبع نور فرابنفش (UVA) است که از آن برای تشخیص بیماری های نامحسوس پوست و مو، اختلالات رنگدانه پوست از جمله ویتیلیگو و همچنین تشخیص ساییدگی قرنیه چشم استفاده می شود. هنگام تابش نور فرابنفش توسط لامپ وود بر سطح پوست نواحی ای که دچار مشکلات قارچی و یا باکتریایی هستند بازتاب نور متفاوتی از سایر نواحی خواهند داشت (به رنگ های متفاوتی دیده می شوند). در حقیقت پوست طبيعي زير لامپ هيچ درخشش ندارد، اما پوست آلوده فلورسنت مي شود. خاصیت فلورسنت یا تابناکی نوعی تابش فوتون های نوری از جسم است که در اثر گرما رخ نمی دهد بلکه در آن نور با امواج کوتاه (امواج ماوراء بنفش) جذب جسم شده و در طول موج های بلندتر بازتاب می شود. این بازتابش در ناحیه مرئی طیف نوری رخ میدهد، بنابراین رنگ ها در چشم ما پدیدار می شوند. در لامپ وود نور UVA به پوست تابانده می شود که بخشی از آن توسط ملانین موجود در اپیدرم جذب شده و باقی وارد لایه درم می شود که در این لایه موجب تحریک کلاژن ها و ایجاد خاصیت فلورسنتی و نور مرئی می شود. این نور تولید شده مجددا توسط ملانین موجود در اپیدرم جذب می شود و در نهایت به چشم ما می رسد. باید توجه داشت که لامپ وود یک ابزار تشخیصی است، نه درمانی.
معاینه به وسیله لامپ وود یک آزمایش تشخیصی است که در تشخیص بسیاری از اختلالات پوستی از جمله:
- اختلالات رنگدانه: هیپوپیگمانتاسیون یا دپیگمانتاسیون، هیپرپیگمانتاسیون، ملاسما و ویلتیگو
- عفونت های پوستی با منشا قارچی: کچلی ورسیکالر، فولیکولیت پیتیروسپوروم و کچلی.
- تشخیص گال و یا شپش سر
- تشخیص اریتراسما که به صورت دانه های قرمز رنگ در چین های پوستی ظاهر می شود.
- بررسی علائم پورفریا در گلبول های قرمز، ادرار و مدفوع
- بررسی خراش ها و اجسام خارجی در قرنیه
- بررسی عفونت های قارچی، باکتریایی و انگلی
- پیتریازیس ورسیکالر که به صورت جوش و یا دانه هایی بر روی قفسه سینه و یا پشت ظاهر می شود، از خود رنگ نارنجی بازتاب می کند.
- بیماری های قارچی مانند کچلی طاسی به رنگ سبز بازتاب می شوند.
در مورد نحوه استفاده از لامپ وود:
برای استفاده از لامپ وود ناحیه ای قرار است معاینه شود نباید به تازگی شسته شده باشد. پوست باید به طور کامل از هر گونه آرایش، دئودورانت، مرطوب کننده و یا هر لوسیون موضعی دیگری پاک شده باشد(زیرا ممکن است باعث بدست آمدن نتایج کاذب شوند). لامپ وود را حدود 60 ثانیه روشن کنید. اتاق باید کاملا تاریک باشد. سپس پوست را برای چند ثانیه معاینه کنید. لامپ وود در فاصله مناسب از پوست نگه داشته می شود و هیچ گرمایی از خود ساطع نکرده و بدون درد است. از آنجایی که نور وود در محدوده فرابنفش نور ساطع می کند، نگاه کردن به نور برای مدت طولانی ممنوع است. هم بیماران و هم پزشک باید از چشمان خود محافظت کنند.
در مورد موارد منع مصرف لامپ وود:
- هیچ منع استفاده ای جهت معاینه پوست به وسیله لامپ وود وجود ندارد.
- لامپ وود ایمن بوده و به پوست آسیب نمی رساند و باعث آفتاب سوختگی نیز نمی شود.
- مدت زمان معاینه بسیار کوتاه است و به همین دلیل حتی به افراد حساس به نور نیز آسیبی وارد نمی شود.
- تاکید می شود افراد هنگام معاینه چشمان خود را بپوشانند تا از آسیب احتمالی به قرنیه جلوگیری شود.
عوارض مربوط به استفاده از لامپ وود عبارتند از:
- تفسیر غلط نتایج در صورت عدم دیدن آموزش و تجربه کافی از دستگاه
- احتمال بروز آسیب های چشمی در استفاده طولانی مدت از دستگاه و همچنین استفاده نکردن از عینک محافظ